[2866]
ส้มกบ ( Hymenodictyon excelsum)
RUBIACEAE
ส้มกบ(ภาคเหนือ),ส้มเห็ด(ภาคใต้),อุโลก(ราชบุรี),ลาตา(ตรัง), ลุ,ส้มลุ(สุราษฎร์ธานี),สังเหาะ(กระเหรี่ยง เชียงใหม่)
ท้องที่ที่ขึ้น
ขึ้นอยู่ห่างๆกันในป่าเบญจพรรณชื้น และชายป่าดิบแล้งทางภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันออก และภาคกลาง ที่สูงจากระดับน้ำทะเล ๓๐-๕๐๐ เมตร
ลักษณะทั่วไป
เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ถึงขนาดใหญ่ สูง ๑๐-๓๐ เมตร ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มกลม โปร่ง ลำต้นเปลา ตรง กิ่งแตกออกจากลำต้นเป็นวงรอบ ที่ปลายกิ่งมีใบรวมกันเป็นกระจุก เปลือกหนา สีเทาคล้ำ หรือสีน้ำตาลปนเทา แตกล่อนเป็นสะเก็ด เปลือกในเป็นชั้น สีชมพูสลับขาว หรือเป็นสีเหลืองอ่อน ใบมนแกมรูปไข่กลับ ขนาด ๕-๙ x ๑๐-๑๙ ซม. ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน แต่ละคู่ค่อนข้างชิดติดกัน ดูเป็นกระจุกตามปลายๆกิ่ง โคนสอบ ปลายกว้างแล้วหยักคอดเป็นติ่งสั้นๆ เนื้อบาง ใบอ่อนออกสีแดงเรื่อๆ มีขนนุ่มทั้ง ๒ ด้าน ใบแก่เกลี้ยง หรือเกือบเกลี้ยง ก้านใบยาวถึง ๖ ซม. ดอกสีขาวนวล ออกเป็นช่อยาวตามปลายกิ่ง โคนช่อมีกาบพิเศษรูปใบพาย ๑ คู่ ยาวพอๆกับก้านใบ ผลเล็ก ผิงบาง แข็ง สีน้ำตาลแดง ขนาด ๑ x ๓ ซม. ปลายผลชี้ลงสู่โคนช่อ เมล็ดมีครีบ หรือปีกบางๆ
ลักษณะเนื้อไม้
เมื่อยังสดสีขาว พอนานเข้าจะเปลี่ยนเป็นสีเทาแกมเหลือง ถึงสีเทาปนน้ำตาลอ่อน เสี้ยนตรง เนื้อหยาบพอประมาณ แต่สม่ำเสมอ อ่อน ไม่ทนในที่แจ้ง เลื่อย ไสกบ ตบแต่งง่าย ผึ่งแห้งได้ง่าย
ความถ่วงจำเพาะ
ประมาณ ๐.๕๒
สกายสมบัติ
กลสมบัติ
เคมีสมบัติ
มีปริมาณสารละลายในแอลกอฮอล์-เบนซินร้อยละ ๕.๔๔ น้ำเย็นร้อยละ ๕.๑๓ น้ำร้อนร้อยละ ๕.๕๒ และโซเดียมไฮดรอกไซด์ ๑% ร้อยละ ๑๗.๕๖ มีปริมาณขี้เถ้าร้อยละ ๐.๗๙ เพ็นโตซานร้อยละ ๑๔.๔๒ ลิกนินร้อยละ ๒๕.๖๙ โฮโลเซลลูโลสร้อยละ ๗๐.๒๔ เซลลูโลส (คร็อสส์และบีแวน) ร้อยละ ๕๗.๖๑
ความทนทานตามธรรมชาติ
ตั้งแต่ ๐.๕-๔.๐ ปี เฉลี่ยประมาณ ๑.๙ ปี
การอาบน้ำยาไม้
อาบน้ำยาได้ง่ายมาก (ชั้นที่ ๑)
ประโยชน์
ไม้ ใช้ทำเครื่องใช้ หีบใส่ของ รองเท้าไม้ ฝักมีด หีบศพ ลูกทุ่นอวน มีลักษณะคล้ายไม้ทุ้งฟ้า ควรใช้ร่วมกันได้ ใช้ทำพื้น ฝา และงานชั่วคราว ทำเรือมาด แจว พาย กรรเชียง เครื่องเล่นสำหรับเด็ก เปลือก เป็นสมุนไพรใช้แก้ไข้